Die kasteel Huys te Zijl of 'Zijlhof' - kort geskiedenis |
||||
|
Inhoud genealogie
Publicatie Aan die einde van 2007 is 'n publikasie van die Historiese Museum Leiderdorp gepubliseer ter geleentheid van Monumentendag, getiteld 'Huise as kastele' in en om Leiderdorp. 'N Aantal gegewens oor Huys ter Zijl kom uit hierdie publikasie.
|
|
|||
|
Zijl als watergang Die Zijl (Zyl) en die nabye Does was oorspronklik 'doodloopstraat' in die periode dat die Oude Rijn steeds in die Noordsee gevloei het. Die Rynland moes gereeld met vloede te kampe hê, daarom is besluit om albei waters na die noorde te verdiep en uit te brei na die Kagerplas - via 't Joppe en Haarlemmermeer.
|
||||
|
contact Het u enige vrae of aanvullings? U kan ons altyd telefonies een e-pos stuur: stamboom [at] moustache.nu [at] = @pestaart
|
||||
|
Van Huis te Zijl tot Zijlhof Op die vooraand van die beleg van Leiden (1573) gesloop op las van die stadsraad van Leiden. Tog is die huis vir die derde keer in 1598 gebou. Die naam verander destyds in '' Zijlhof ''. Huis ter Zijl was steeds 'n verdedigbare huis, die Zijlhof aan die ander kant was meer 'n luukse landshof wat nie meer verdedigbaar was nie. Die Zijlhof is in 1806 gesloop. Later is geboue op dieselfde grond gebou. Zijlhof kan op die huidige kaarte op die hoek van die Zijlbaan en Vlasbaan opgespoor word. |
Archeologiese navorsing Op die terrein van die voormalige Huys in Zijl of Zijlhof was daar jare lank 'n touwinkel. Later het dit die Verenigde ondernemings De Zijl geword. Hierdie sakepersele is aan die begin van hierdie eeu gesloop, waarna 'n aanvanklike inventarisstudie namens die Nasionale Argeologiese Opname uitgevoer is. Daar is onder meer 'n paar kloostergrappe gevind. Sedert begin 2006 bespreek die gemeente Leiderdorp en die provinsie Suid-Holland 'n opdrag om verdere argeologiese navorsing uit te voer. Daar is egter nog geen definitiewe antwoord hiervoor nie (Junie 2008). Die resultate van hierdie navorsing sal hopelik baie onthul oor die korrekte ligging en grootte van die Zijlhof.
|
| Leiderdorp *Zijlhof |
'n Noodwaarneming is op 20 Februarie 2003 uitgevoer tydens die herstel van die nuwe bouperseel vir die beplande motorwas op die Zijldijk in Leiderdorp. |
||||
|
Kort verslag van de 'noodwaarneming' Tydens die kantoorondersoek wat binne 'n vroeëre projek aan die Zijldijk in Leiderdorp uitgevoer is, het dit geblyk dat die Zijlhof-kasteel drie konstruksiefases gehad het. Die eerste melding van 'n kasteel op hierdie plek dateer uit 1292. Hierdie eerste kasteel is in 1420 verwoes. Vanaf 1490 is daar egter 'n koopakte wat wys dat dit weer bewoon is. Tydens die beleg van Leiden in 1574 is die kasteel ernstig beskadig. Dit is daarom weer in 1598 herbou en tot 1804 bewoon gebly, waarna dit uiteindelik gesloop is. Tydens die vroeëre ondersoek is muuroorskot in die onmiddellike omgewing gevind wat dateer uit die eerste konstruksiefase van die kasteel. Op grond van die resultate van die ondersoekende argeologiese grondopname wat deur ArcheoMedia gedoen is, is die ligging van die nedersettingsputte wat geplaas moet word, aangepas. Grondherstel is uitgevoer voor die konstruksie van die beplande motorwas. Grondherstel is begin sonder die teenwoordigheid van 'n argeoloog op die terrein. Die herstel van die gedeelte langs die Zijldijk, op die plek van die nuwe nedersettingsputte, is tot 3 m diep opgegrawe. Tydens die uitgrawing is 'n hervorming parallel met die Zijl gevind, met 'n sloot met houtpale loodreg daarop. Die wal kan gedateer word tot die 17de en 18de eeu aan die hand van bevindings daaraan verbonde. Die sloot loodreg op die Zijl is waarskynlik ouer. Hier is 15 tot 16de-eeuse materiaal gevind en 'n aantal fragmente van kloostermoppe (formaat 29 x 14,5 x 6,5 cm). In die put wat reeds skoongemaak is, was dit voldoende om die profiele op te tel en los vondste uit die sloot te versamel. Onder in die put, wat uit grys klei bestaan, is 'n skerp geelvuurwerk ("Maasland") in die 13de eeu gevind. Dit het 'n aantal fragmente van klooster-moppe ingesluit wat nie bepaal kon word of dit deel was van muurwerk nie. Geen kloostermoppies is in die stortingsterrein gevind nie, so dit lyk of daar geen muurwerk was nie. 'N Bruin, humoristiese klei laag met 'n dikte van 30 tot 70 cm is oor die hele breedte van die put gevind, wat in die noordelike deel van die profiel oorspoel na 'n insetsel van 'n sloot waarin materiaal uit die 16de-17de eeu gevind is (Fig. 46). ). Die bokant van hierdie vonds is op 'n diepte van 60 tot 70 cm onder die ou grondvlak geleë. Hierbo is sandlae, waarin geen vondste gevind is nie en wat 'n duidelik versteurde karakter het. Tydens die konstruksiewerk aan die boorgat van die motorwas en die rioolgraaf, is enkele spore en vondste aangebring wat dui op geboue wes van die eintlike kasteel-eiland (die hoofkasteel). Gegewe die ligging van die terrein op die Zijl, kan dit verband hou met die oorblyfsels van die voorste kasteel op die terrein. Op die ligging van die kasteel-eiland self is geen muurreste en spore van die Middeleeuse kasteel gevind tydens die konstruksie van die fondasies van die motorwas en die rioolgraaf nie, hoewel dit in latere periodes gevind is. Laat Middeleeuse oorblyfsels is nog steeds in die grond op die terrein aanwesig (sien die Chronicle van 2000). By die ontwerp van die terrein as parkeerplek, moet hierdie oorblyfsels in ag geneem word. Hier mag nie meer as 0,6 m onder die grond gemeet word nie. As dit nodig is vir rioolgrawe, kabels en pype, moet hierdie argeologiese toesig gehou word. As u dieper as 0,6 m onder die grondvlak oor 'n groot gebied grawe, moet 'n uitgrawing plaasvind. ArcheoMedia BV, Marcel Dasselaar & Marieke Wijsman |
|||||
|
Oor die jare was daar 'n tweede brug oor die Zijl: bedoel vir die Haarlemmer-multi-spoorlyn. Dit vertrek van die hooflyn by Hoofddorp en hardloop - van 1912 tot 1935 - van daar na Leiden Heerensingel. Slegs die stoomtreine het hierdie lyn gebruik. Die Zijldijk is regs op die foto in 'n noordelike rigting sigbaar.
bron: Collection Image Bank Streekargief Leiden |
 |
||||
 |
Foto, gemaak op die Zijldijk, in die rigting van die kruising Oude Rijn (Zijlbrug). © Moustache teks en beeld (Léon van Zijl) Waar die fietsryers ry, was die Zijlhof aan die linkerkant.
GPS-coördinate:
|
||||
In Afrikaans
