|
Korte geschiedenis van... |
... Hazerswoude,een moeilijk begin |
|
|
Sinds 1964 probeer ik - vele jaren samen met pater Theo van Zijl † - de naamgenoten Van Zijl, in de verschillende spellingswijzen- aan de juiste takken van de stamboom te koppelen. In rechte lijn terug komen we dan uit bij Aelbrecht van Zijl, geboren rond 1515 en wonend te Hazerswoude-Rijndijk. De eerste generaties staan onder de knop:
|
Historie in het kort Boeren uit het dorp verkregen door het bouwen van dijken en baggeren een belangrijke grondstof: turf. Rond de vijftiende eeuw veroorzaakte de turfwinning dat het dorp omringd werd door water. Omdat er geen bouwgrond meer beschikbaar was vertrokken de meeste mensen. Het dorp bezat tot 1965 aan de Rijndijk de zogenaamde Rembrandtmolen; volgens -overigens niet juiste- overlevering zou hier Harmen Gerritsz van Rijn (1569-1630) hebben gewoond, de vader van de schilder Rembrandt van Rijn. |
|
|
Hazerswoude De gemeente Hazerswoude bestaat sinds eeuwen uit twee kernen. Hazerswoude-Rijndijk vormt een lintbebouwing langs de weg van Alphen aan den Rijn naar Leiden en ligt op de zuidoever (lagezij) van de Oude Rijn. Hazerswoude-dorp ligt ongeveer drie kilometer zuidwaarts. Het gemeente-wapen toont een schuinbalk met drie vijfpuntige sterren.
|
 Blik op Koudekerk, aan de andere Rijnoever, gezien vanuit Hazerswoude.
Hazerswoude maakt tegenwoordig deel uit van de gemeente
Rijnwoude. Rijnwoude ontstond in 1991 onder de
naam 'Rijneveld' uit een fusie van de toen opgeheven gemeenten
Benthuizen, Hazerswoude en Koudekerk aan den Rijn. In 1993 werd de
gemeente omgedoopt tot haar huidige naam. De naam werd bedacht door de
Hazerswoudse historicus C. Kroon.
In januari 2008 gaf de de gemeente Boskoop aan zich bij
Rijnwoude te willen voegen. Vanaf 2011 zal deze nieuwe gemeente ontstaan
op vrijwillige basis. |
De eerste 'Van Zijl-en' in Hazerswoude In 1515 is sprake van ene Aelbrecht van Zijl, die met zijn gezin aan de Rijndijk woont. Zijn ouders zijn niet bekend, noch kennen we de naam van zijn echtgenote, maar wel van zijn vier kinderen. Zijn nakomelingen talrijk (zie onder de knop: Rijnstreek) en houden mij sinds 1964 bezig ;-)). Zijn zoon Jan ('Oude Jan') woont in een huis, afkomstig van Wilem Jacopszoon Craen. De echtgenote van kleinzoon Cornelis Janszoon, getrouwd met Apolonia Barentsdr. verhuist in 1649 op hoge leeftijd naar Poeldijk, waar zich de een na de andere zoon van haar zich had gevestigd. Waarschijnlijk omdat de familie hier grond in bezit had. Hoewel Hazerswoude 'naast' Leiderdorp ligt -waar de familie Van Zijl haar oorsprong vindt- is de rechtstreekse afstamming van Aelbrecht nooit bewezen. Ook in en rond Esselijckerwoude -iets ten noorden van Hazerswoude- bevonden zich Van Zijl-en, die tot nu toe evenmin aanwijsbaar aan de Leiderdorpers te koppelen waren. Om u enig idee te geven van de woonomgeving van deze Aelbrecht, heb ik hieronder informatie opgenomen over Hazerswoude. |
|
bron:
|
Prehistorie In de prehistorie was het gebied waarin Rijnwoude/Hazerswoude nu ligt onbewoond. Er is geen bescherming tegen de zee: die heeft vrij spel als het hoog water is. De begroeiing, voornamelijk bestaande uit gras en helm, rot dan vrij snel weg. In de loop der jaren wordt de zee minder onstuimig, het water -dan vooral afkomstig uit de Rijn (thans: Oude Rijn) wordt zoeter en er planten- en bomengroei mogelijk. Er vormt zich een veenbodem. De oevers van de Rijn raken rijkelijk begroeid met bomen. Romeinse tijd De Rijn werd in de Romeinse tijd aangewezen als grens van het rijk Om die te kunnen verdedigen werden her en der langs de oevers versterkingen gebouwd, in de vorm van nederzettingen. Zo ook in Hasarswoude. Over de periode daarna is weinig bekend. Wel vermelden oude kronieken dat de gehele streek wordt geteisterd door woeste stormen en overstromingen. In de negende eeuw heeft vermoedelijk een hevige orkaan de bebossing grotendeels verwoest. |
Ontginning
Het
valt niet met zekerheid te zeggen wanneer het dorp Hazerswoude is
ontstaan. Wel bestaat het in 1281 als ambacht en hogen de boeren hun
landerijen op met bagger. Als bescherming tegen het steeds wassende
water leggen zij dijken aan, met een grasmat van afgestoken graszoden.
Het Hollandse 'moer' -een barre veenwildernis- wordt ontgonnen. De
bewoners ontdekken dat het moeraswater door het graven van sloten
wegloopt en de bovenste veenlagen droog vallen. De grond kan dan worden
afgegraven, wat hen een rijke brandstof oplevert: de turf. Daaronder
bevindt zich een zeer vruchtbare grond. |
|
Nader onderzoek moet nog plaatsvinden naar herberg 'Bodegraven' in Hazerswoude. Elbertszoon N.N. bezat deze herberg, waarvan de naam duidelijk verwijst naar het dorp Bodegraven, begin 1500. Wanneer Elbert gerelateerd blijkt aan Daniël van Zijl die in Bodegraven grond berzat, dan zou er wellicht een tipje kunnen worden opgelicht van de sluier in de tot nu toe duistere voorgeschiedenis van onze oudste stamvader: Aelbrecht (= Elbert??) van Zijl. |
Strijd tegen het water Vanaf 1500 komt er een kentering in het denken: er moet strijd worden geleverd tegen het water. Er ontstaat weer wat bewoning en er wordt melding gemaakt van huisnijverheid: het weven van kaasdoeken. Ook de agrarische sector komt tot ontwikkeling. Boeren leggen zich onder andere toe op het kweken van elzen, waarvan het twijghout wordt gebruikt.
Deze 'kwekerijen'
vestigen zich op de nog niet uitgegeven landen
langs de -huidige- Voorweg en het riviertje De Loete. |
Stads- en dorpsbeschrijving In 1796 beschrijft L. van Ollefen in zijn deel II van de ''Stad- en Dorpbeschrijver van Rhijnland'' de 'Hooge heerlijkheid van Hazarswoude' als
''...liggend in den Heemraadschappe van Rhynland; verdeelt zijnde
in verscheiden zeer aanzienelyke polders; ten noorden vind men het
palende aan den Rhyn, welk water de scheiding te zamen met Koudekerk
uitmaakt, ten oosten ligt het aan Rietveld, gaande daarlangs van de Rhyn
af, tot aan Laag Boskoop (een polder aan Boskoop behoorende; zynde
aldaar door den Copierenkade gescheiden; ten zuiden paalt het aan de
polder Snydelwyk, ten westen gaat hetzelve tot aan Benthuyzen. Het
kerkdorp legt aan het veer over Koudekerk, alwaar men een schouw vind,
dienende om met Rytuigen, Paarden en Menschen over den Rhyn gezet te
worden.Van Hazarswoude meent men -hetgeen wij niet durve verwerpe- dat
alhier voorheen geweest zou zyn een zwaar en groot Bosch van Hazelnooten
Boomen, van welke in de veenderyen overblijfselen meenigmaalen gevonden
zijn geworden.De naam zou dan eigenlijk Hazelwoude moeten zijn. In latere tijd blijken er van de zes nog maar drie sterren over. Ook de kleuren zijn anders dan in de beschrijving van 1796. |
|
De Rijndijk, ter hoogte van Roozenburg |
Van der Aa Wie in de onder historici bekende uitgave over oorspronkelijk Nederlandse dorpen en steden kijkt -'Aardrijkskundig Woordenboek van Nederland' door K. ter Laan; uitgave winter 1947- leest de volgende beschrijving: ''gemeente in Zuid-Holland, tussen Leiden en Boskoop, 5500 inwoners. Daarvan in Hazerswoude 3500, in Rijndijk 2000; ook Rietveld, Loete en Voorweg behooren tot deze gemeente. Nederlandsch Hervormd: 36%, Gereformeerd 20% en Roomsch-Katholiek 40% der bevolking. Landbouw en veeteelt; aardewerk. De Hazerswoudse Droogmakerij ligt mede onder Waddingsveen, Benthuizen en Moerkapelle.
|
|
|
laatst bijgewerkt op: 06-10-2017 |
De kerk
van Hazerswoude-Rijndijk, |
|
